Moeders vinden baby's onweerstaanbaar... dat hebben ze te danken aan hun moederinstinct!

Er is veel onderzoek gedaan naar het moederinstinct: bestaat het of niet? Wat is het nu echt? Hoe voelt het wanneer je als moeder voor het eerst je baby in je armen neemt? Maar onderzoekers hebben ook bepaalde zaken bij de pasgeborene waargenomen. Want die is verre van passief in dit prachtige verhaal ... 

Theorieën over het moedergevoel

Langs de ene kant is het een onweerstaanbaar instinct, dat alle moeders uit het dierenrijk gemeenschappelijk hebben, en langs de andere kant is het een cultureel gegeven dat niet op de natuur teruggaat en ook niet van onszelf uitgaat. Maar in beide gevallen dacht men dat de baby een passieve rol in dit verhaal speelde. En dat is zeker niet het geval! Wist je dat je baby vanaf de eerste dagen van zijn leven, en zelfs al een beetje eerder, een echte verleidingsact uitvoert die enorm aanslaat bij zijn mama, maar ook bij de meeste volwassenen die met hem kennismaken ... 

Bij muizen activeren muizenjongen het gen voor moederliefde!

Wat kunnen we nu leren van onze muizenvrienden? Wanneer ze genetisch gemanipuleerd worden, hebben de meestal erg zorgzame moeders plots geen interesse meer voor hun kleintjes. Wat is er gebeurd? Bij deze muizen is het FosB-gen verwijderd. Dit gen is verantwoordelijk voor de productie van de hormonen die het moederinstinct stimuleren. Wel, dat betekent dus dat het moederinstinct in de genen zit. Zo eenvoudig is het helaas niet! De geur van de pasgeboren muizenjongen activeert dit gen namelijk bij de moeder. Op het platteland weten ze dat het belangrijk is om een pasgeboren konijntje niet aan te raken: als er een vreemde geur aan het jong hangt, zal de moeder niet twijfelen om het te doden. Het is dus een moederinstinct op voorwaarde dat de baby’s meewerken: om gevoed en gekoesterd te worden, moeten de babydieren eerst hun moeder op één of andere manier voor zich winnen. 

Alle kleintjes zijn mooi ...

Primatologen en sociobiologen spreken van "de magische aantrekkingskracht van baby's". Over de hele wereld vinden we baby’s onweerstaanbaar. We zijn zeer gevoelig voor kenmerken van de neotenie, dit wil zeggen alle signalen die ons doen denken aan de allervroegste jeugd en de kwetsbaarheid van kleintjes: een groot rond hoofd, een klein lijfje, grote verwonderde ogen ... 
Dat geldt natuurlijk voor onze baby’s maar ook voor babydiertjes: wie vindt er een kitten, een puppy, een berenjong, een lammetje of zelfs een leeuwenwelp of een tijgerjong nu niet SUPERSCHATTIG? Bij bepaalde apensoorten hebben de kleintjes bij hun geboorte een opvallend zwarte, witte of bonte vacht, waardoor ze gemakkelijk te onderscheiden zijn van de volwassen dieren. Zo is het voor de hele groep duidelijk dat het jongen zijn. Het is fascinerend om te zien hoe andere vrouwtjes vechten om ze in hun armen te houden wanneer moeder ze wel wil delen! 

Het eerste verleidingsmanoeuver: een mollige baby

Als een pas bevallen mama en haar baby kennismaken, dan vinden er verschillende uitwisselingen plaats. Moeder bekijkt haar baby heel aandachtig en besluit dat dit de mooiste baby is die ze ooit gezien heeft. Zeker in vergelijking met de rode en gerimpelde huilebalk in het wiegje van haar kamergenote. Wanneer hij wakker is, maakt de baby allerlei schattige gebaren. Hij lijkt nog een beetje op een kikker, maar hij zal er snel bovenop komen. Hij woog bij de geboorte trouwens ... 
Het is eigenlijk vreemd dat er zoveel belang gehecht wordt aan het gewicht van de pasgeborene, dat in één adem met zijn geslacht en zijn naam genoemd wordt We willen graag een lekker ronde baby. Wist je dat mensenbaby’s twee keer zoveel vet hebben als apenjongen, die erg mager geboren worden? 
Maar waarvoor dient die vetlaag die baby’s op het einde van de zwangerschap beginnen aan te maken? Twee hypotheses: ze dient om hun enorme hersenen te voeden, die op spectaculaire wijze groeien tijdens de eerste maand na de geboorte. Of ze dient om er lekker mollig uit te zien, het ideaal in de ogen van hun mama. In de prehistorie, en ook nog enige tijd daarna, was de natuurlijke selectie meedogenloos voor te kleine en smalle baby’s, die toen minder overlevingskansen hadden. We hebben deze duidelijke voorkeur voor ronde baby's dan ook overgeërfd. De natuur maakt handig gebruik van deze voorkeur: de laatste weken van de zwangerschap wordt er immers onderhuids vet opgeslagen. 

Het moederinstinct of het begin van een dialoog

Een baby is dus genetisch ‘geprogrammeerd’ om ons te verleiden, ons aan te trekken en er zo zeker van te zijn dat we voor hem zullen zorgen. Al vanaf zijn geboorte ontvangt en verzendt hij signalen. Dankzij zijn ver ontwikkelende hersenen kan hij al heel snel de gelaatsuitdrukkingen van zijn ouders imiteren en met hen communiceren. De pasgeborene wordt spontaan aangetrokken door gebogen vormen en de typische bewegingen van het menselijke gezicht. Hij herkent de stem van zijn moeder en haar geur, die hij in de baarmoeder heeft leren kennen. Moeder heeft een dag nodig om de geur van haar baby te herkennen en twee dagen om zijn geschreeuw te midden van andere pasgeborenen te herkennen! 
Het zogenaamde ‘moederinstinct’, als het al bestaat, is dus eerder een complexe en uiterst specifieke dialoog tussen de moeder en haar kind. Een gevoelige dialoog die bestaat uit verschillende signalen die ze beiden spontaan en onbewust interpreteren om zich zo goed mogelijk aan elkaar aan te passen. 
Raak dus niet in paniek als je het gevoel hebt dat je hem niet begrijpt. Alle communicatie wordt gekenmerkt door storingen en strubbelingen. Vergeet niet dat je op dit gebied nog maar in je kinderschoenen staat. Je baby is dan weer een deskundige in het onderwerp ‘mama’!